De waarheid achter te laat komen

Om antwoord te krijgen op haar vraag sprak Spaans met binnen- en buitenlandse (ervarings)deskundigen en verdiepte ze zich in wetenschappelijk onderzoek naar punctualiteit. Te laat komen is meestal onprettig, laat het onderzoek zien. Op iemand moeten wachten blijkt stressverhogend. En zelf te laat komen leidt tot een naar gevoel en slechtere prestaties.

Spaans’ zoektocht is zowel vermakelijk als informatief. Zo laat ze zien dat je met te laat komen – bewust of onbewust – van alles kunt uitdrukken. Zo arriveerde de jonge prinses Juliana uit een stille daad van verzet vaak te laat bij haar gearrangeerde dates.

Te laat komen kan ook cultureel bepaald zijn. In zogenoemde polychrone samenlevingen (waaronder veel mediterrane en Zuid-Amerikaanse landen) gebeurt van alles tegelijk en is de klok ondergeschikt aan persoonlijke relaties. In monochrone samenlevingen (bijvoorbeeld Noord-Europa en China) staan handeling en tijd juist meer centraal.

En verder zijn bepaalde persoonlijkheidskenmerken van invloed. Een type A-persoonlijkheid – ongeduldig, gehaast en taakgericht – denkt bij 58 seconden dat een minuut voorbij is; een type B – ontspannen en relatiegericht – denkt dat pas bij 77 seconden. Een type B-persoonlijkheid heeft dus een minder realistisch tijdsbesef en komt daardoor vaker te laat.

Mooi, ik kan er dus niets aan doen als ik te laat kom, dacht ik even toen ik dat laatste had gelezen. Maar helaas: ‘De meeste mensen kunnen best op tijd komen,’ zegt psycholoog Steven Pont in het boek tegen Spaans. ‘Wie hinkt, hinkt altijd en overal en kan niet ineens rennen om een vliegtuig te halen.’

Wie op tijd wil komen, zal zich dus moeten verdiepen in zichzelf: wat maakt dat ik te laat kom en hoe kan ik daar beter mee omgaan, zodat ik op tijd kom? Spaans zelf heeft, zo besluit ze, op basis van haar bevindingen haar leven gebeterd.

Vera Spaans, Te laat. Waarom je nooit zomaar te vroeg of te laat bent, Das Mag, € 22,50