Verstandig omgaan met geld vraagt nogal wat. Een goede administratie bijhouden, rekeningen stipt controleren en betalen, goed nadenken over leningen en grote aankopen. Niet vreemd dat 45 procent van de Nederlanders het volgens het Nibud moeilijk vindt om rond te komen; 19 procent staat elke maand rood, en 18 procent spaart niet voor onvoorziene uitgaven. Waarom draait de een zijn hand niet om voor financiële zaken, terwijl de ander ze een ramp vindt? 3 dingen die invloed hebben op hoe je omgaat met geld.

1 Je persoonlijkheid

Te open? Openheid speelt het vaakst een remmende rol bij het op orde houden van de financiën. Deze persoonlijkheidstrek, een van de zogenaamde Big Five, betekent dat iemand openstaat voor nieuwe ervaringen. Mensen die nieuwsgieriger zijn naar het onbekende dan het bekende zijn bijvoorbeeld productontwikkelaars, kunstenaars en trouble shooters die telkens andere problemen moeten oplossen. Openheid heeft als nadeel dat het moeilijk is om de aandacht te houden bij administratief routinewerk. Het risico: financiële chaos. Notarissen, archivarissen en boekhouders scoren dan ook laag op deze eigenschap.

Te weinig consciëntieus? Om goed met geld om te gaan is vooruitdenken essentieel. Wie bij de dag leeft en impulsieve aankopen doet, staat vaak rood en zal geen geld reserveren voor later. Volgens het Nibud geldt dit gebrek aan langetermijndenken voor een op de vijf mensen. Mensen met de persoonlijkheidseigenschap consciëntieusheid ­oftewel gewetensvolheid hebben hier geen last van; zij beheersen hun impulsen goed.

Of juist te consciëntieus? Gewetensvolheid kan ook nadelig uitpakken voor kleine zelfstandigen, als ze te hard hun best doen om de schaarse klanten te behouden. Meer uren besteden en duurder materiaal gebruiken dan verstandig is voor een winstgevende klus brengt de financiën in gevaar. Het is een valkuil voor zzp’ers zoals bouwvakkers, cateraars en tekstschrijvers. En wat te denken van een coach die al zijn tijd wijdt aan cliënten en daardoor zó laat is met factureren dat een klant inmiddels verhuisd is.

Te vriendelijk? Een al te vriendelijk karakter kan iemand in financiële problemen brengen door een gebrek aan assertiviteit. Om zuinig te zijn moet je ‘nee’ kunnen zeggen wanneer je puberkind om een iPad vraagt. En je moet er niet voor terugschrikken een restaurantrekening te controleren terwijl de ober naast je wacht.

2 Je leefstijl

Te luxueus? Twee leefstijlen geven duidelijk problemen bij het omgaan met geld, zo ontdekten Nibud en Motivaction bij een onderzoek naar acht verschillende leefstijlen en hun waarden, opvattingen en gedrag. Een van die twee is die van de ‘opwaarts mobielen’, mensen die streven naar een goede carrière en die status en luxe, zoals de nieuwste technische snufjes, belangrijk vinden. Ze zitten in alle inkomensgroepen; ze verdienen dus niet meer of minder dan anderen. Ze komen in moeilijkheden doordat ze boven hun stand leven. Bovendien spannen ze zich te weinig in om overzicht te houden over hun financiën, waardoor ze niet weten hoe ze ervoor staan.

Te impulsief? De ‘gemaksgeoriënteerden’ zijn impulsieve mensen voor wie een plezierig leven op de korte termijn het hoogste doel is. Ze geven makkelijk geld uit en komen snel in de verleiding om iets te kopen. Veel gemaksgeoriënteerden hebben vaker dan gemiddeld schulden of zijn achter met het betalen van rekeningen. Hun leefstijl maakt het moeilijk om financiële problemen op te lossen, en voor lage inkomens is dat nog moeilijker.

3 Je omgeving

Te gevoelig voor de groepsnorm? We zijn ­allemaal gevoelig voor de cultuur van onze groep. Die normen klinken door in het oordeel van de groepsleden – collega’s, familieleden of vrienden – over iemand die zijn geldzaken goed op orde heeft. Wordt zo iemand bewonderd? Of juist laatdunkend betiteld als ‘boekhouder’ of ‘cententeller’? In sommige kringen wordt verstandig finan­cieel beheer gezien als een gebrek aan levenskunst, want ‘geld moet rollen en je kunt het toch niet meenemen’. Alleen door zo’n onuitgesproken norm te benoemen en ter discussie te stellen, valt hij af te zwakken.[/wpgpremiumcontent]

Hoe gaat u om met geldzaken?

Hoe we omgaan met onze financiën hangt af van onze motivatie en onze vaardigheid, zo is bekend uit de arbeidspsychologie. Met dit schema stelt u vast hoe u zelf tegenover financiële klussen staat. Wees eerlijk tegen uzelf: hoe zou u deze vragen beantwoorden op een vrije ochtend, wanneer u plannen maakt voor de dag?

In vergelijking met andere taken vind ik financiële klusjes…

Heel Lastig 6 5 4 3 2 1 Makkelijk

Onbelangrijk 1 2 3 4 5 6 Belangrijk

Type A-mensen vinden financiële klussen lastig en onbelangrijk. Ze ergeren zich eraan, mede omdat ze zich ervoor generen dat ze zoiets ‘onnozels’ als administratie moeilijk vinden. Die ergernis leidt tot uitstel.

Advies: Zie onder ogen dat u hier niet goed in bent. Als gevoelens van gekwetste ijdelheid geen remmende rol meer spelen, is het makkelijker uw vaardigheid vergroten en rationeler te kijken naar het belang van een goede geldhuishouding. Bedenk dat u geldzaken ook kunt uitbesteden.

Type B-mensen vinden financiële klussen lastig maar wel heel belangrijk. Ze bijten zich erin vast, maar hun onzekerheid leidt tot blikvernauwing. Faalangst en stress bedreigen hier de geldhuishouding.

Advies: Maak het uzelf makkelijker, bijvoorbeeld door hulp in te roepen of door een cursus te doen. Schaam u niet langer voor de moeite die deze klus kost; u bent niet de enige, ook al lijkt dat misschien zo.

Type C-mensen vinden financiële klussen makkelijk maar onbelangrijk. Door er weinig aandacht aan te besteden vergeten ze domweg het bijtijds te doen. Hun geldhuishouding laat hun koud, maar intussen versloft ze.

Advies: Plan financiële klussen in. Maak er een gewoonte van om er op vaste tijden aandacht aan te geven. Door regelmatig stil te staan bij uitgaven en mogelijke bezuinigingen ziet u wellicht ook het nut daarvan beter in.

Type D-mensen boffen: ze vinden financiële klussen makkelijk én belangrijk. Ze doen dit werk gewoon als het zich aandient en hebben zonder veel moeite altijd hun zaakjes op orde.

Advies: Ga vooral zo door!