Vechten of vluchten voor je belastingpapieren

Het kan weleens wat veel gevraagd zijn. De lastig te combineren eisen van onredelijke werkgevers, puberende kinderen en invalide ouders. Het huis dat opgeknapt, de vakantie die geregeld en de sportscholen die bezocht moeten worden. De voortdurende aandachtstoontjes van Facebook en WhatsApp. En dat alles tegen een achtergrond van nieuwsberichten over bedreigingen van onze veiligheid en gezondheid.

Torenhoge cijfers met betrekking tot burn-outklachten, depressies en andere stressgerelateerde ziektes laten zien dat we maar matig opgewassen zijn tegen de eisen en verwachtingen van een rap veranderende wereld.

Wat gaat er mis? Psychiater Witte Hoogendijk en wetenschapsjournalist Wilma de Rek laten zien dat ons stresssysteem 500 miljoen jaar geleden de vorm kreeg die het nog altijd heeft. En dat systeem is toegespitst op vechten of vluchten. Handig met het oog op vijanden of hongerige leeuwen, maar minder effectief in een toeterende file.

Het gedateerde stresssysteem moest maar zien hoe het omging met bijvoorbeeld de komst van taal. Daarmee kreeg het stressen over wat er concreet gebeurt, gezelschap van het stressen over je voorstellen wat er zou kunnen gebeuren.

Zoals Hoogendijk en De Rek schrijven: ‘Met dank aan je verouderde stresssysteem, dat nog niet snapt dat je voor het invullen van je belastingpapieren helemaal geen verhoogde hartslag nodig hebt, laat staan voor de gedachte aan het invullen van die krengen, sta je zinloos op scherp.’

De schrijvers hebben hun onderhoudend geschreven betoog een stevig en gedetailleerd fundament gegeven. Vanaf de evolutieleer van Darwin tot de ontrafeling van ons DNA; de ziektes die het gevolg zijn van een overbelast stresssysteem; en de gretigheid waarmee daar medicijnen tegen ingezet worden.

Hoe je die overbelasting kunt voorkomen krijgt minder aandacht. En eigenlijk weten we ook wel dat dat vaak niet zo ingewikkeld is: laat je niet opjutten, zet je telefoon uit, ga wandelen. Maar ja, wanneer komt het daarvan?

Witte Hoogendijk en Wilma de Rek, Van big bang tot burn-out, Balans, € 19,99, e-book € 9,99