Wat is veilige hechting en wat is ervoor nodig in een relatie?

Een hechtingsstijl beschrijft hoe mensen relaties aangaan, onderhouden en beleven, gebaseerd op eerdere ervaringen. Deze stijl bepaalt hoe je omgaat met nabijheid, intimiteit, vertrouwen en afhankelijkheid in relaties.

Psychologen John Bowlby en Mary Ainsworth zijn de grondleggers van de hechtingstheorie. Deze theorie werd aanvankelijk vooral gebruikt in de context van ouder-kindrelaties.

Cindy Hazan, hoogleraar psychologie aan Cornell University en Philip Shaver, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Californië deden vervolgonderzoek. Hieruit bleek dat de hechtingstheorie ook toepasbaar is op de relatie tussen twee geliefden.

Wat is veilige hechting?

Dit is een van de hechtingsstijlen uit de hechtingstheorie van Bowlby en Ainsworth. Mensen met een veilige hechting voelen zich prettig bij intimiteit en zijn meestal warm en liefdevol.

Iemand die veilig gehecht is, voelt zich comfortabel met zowel nabijheid als autonomie in een relatie. Veilige hechting wordt gekenmerkt door vertrouwen in anderen, een positief zelfbeeld, en het vermogen om gezonde, stabiele relaties te ontwikkelen en onderhouden.

Ongeveer 50 procent van de volwassen bevolking heeft een veilige hechtingsstijl. Dit stellen psychiater Amir Levine en psycholoog Rachel Heller in hun boek Verbonden, dat gaat over de rol van hechtingsstijlen in liefdesrelaties. Deze cijfers zijn afkomstig uit onderzoek naar hechtingsstijlen bij volwassenen en zijn bevestigd in studies in verschillende landen en culturen.

Is veilige hechting aangeboren of aangeleerd?

Uit verschillende studies, waaronder die van Canadese psychologen Patrick Keelan, Kenneth en Karen Dion, blijkt dat mensen met een veilige hechtingsstijl doorgaans tevredener zijn over hun relatie dan mensen met andere hechtingsstijlen. Het lijkt bijna een aangeboren gave, maar hoe zit dat precies? Is het aangeboren of aangeleerd?

Een belangrijke factor is hoe je ouders met je omgingen als kind. Als ouders meestal liefdevol en begripvol reageren, raakt het kind volgens Bowlby’s hechtingstheorie veilig gehecht. Maar als hun reactie vaak afstandelijk, geïrriteerd of afwijzend is, of als ze onvoorspelbaar reageren — bijvoorbeeld alleen als ze tijd of zin hebben om te reageren op gehuil — dan ontwikkelt het kind een onveilige hechtingsstijl.

Daarnaast kunnen ook andere factoren een rol spelen. Zoals de leefomstandigheden en het (relatie)geluk van de ouders en een lage blootstelling aan stress, zoals aangetoond door de Canadese psycholoog Leslie Atkinson.

Maar betekent een veilige hechting als baby, dat je je hele leven veilig gehecht blijft? Nee, dat is niet het geval. De kans is groot, maar het hoeft niet. Latere negatieve ervaringen in je leven, zoals een partner die vreemdgaat, kunnen ervoor zorgen dat je op volwassen leeftijd minder veilig gehecht raakt.

Volgens sociaal psycholoog Pieternel Dijkstra, auteur van het boek Omgaan met hechtingsproblemen, kunnen dit soort ingrijpende gebeurtenissen zo’n grote impact hebben dat ze je basisideeën en gevoelens over verbondenheid veranderen.

Kenmerken van veilige hechting

Veilige gehechte mensen hebben het makkelijker in de liefde. Dit zijn de kenmerken van veilige hechting volgens de hechtingstheorie van Bowlby en Ainsworth:

1. Comfortabel met intimiteit en onafhankelijkheid

Onderzoek van Hazan & Shaver toont aan dat veilig gehechte mensen zich goed voelen bij zowel nabijheid als autonomie in een relatie. Ze kunnen gezonde grenzen stellen. Ze hebben meestal een goede balans tussen persoonlijke vrijheid en emotionele verbinding. Ze vinden het bijvoorbeeld prima als hun partner een weekendje weggaat of tijd aan hobby’s besteedt zonder hen. Ze voelen zich nog steeds verbonden.

2. Open communicatie

De inmiddels overleden relatietherapeut Sue Johnson legt in haar boek Hold Me Tight: Seven Conversations for a Lifetime of Love uit dat mensen met een veilige hechtingsstijl hun emoties en behoeften duidelijk en op constructieve wijze delen. Ze zijn liefdevol en zorgzaam naar hun partner. Ook kunnen ze meningsverschillen ter sprake brengen zonder angst voor afwijzing of het einde van de relatie.

3. Vertrouwen in zichzelf en in hun partner

Psychologen Bartholomew en Horowitz stellen dat veilig gehechte mensen vertrouwen hebben in hun eigen kwaliteiten én die van hun partner. Dit vertrouwen helpt bij het opbouwen van stabiele en duurzame relaties.

Ze zien zichzelf als iemand die liefde en steun verdient en geloven dat anderen hen zullen helpen als dat nodig is. Ze vertrouwen erop dat ze in staat zijn om samen met hun partner belangrijke beslissingen te nemen, zonder dat dat conflicten oplevert.

Wanneer je veilig gehecht bent, biedt dat volgens Hazan en Shaver een basis voor emotionele stabiliteit en gezonde relaties. Dit zorgt ervoor dat je minder stress en angst ervaart en succesvolle, langdurige relaties kunt onderhouden.

Van onveilige naar veilige hechting

Wat als je niet veilig gehecht bent? Gelukkig staat je hechtingsstijl niet vast en kun je toewerken naar een veilige hechting. Dit houdt in dat je je eigen patronen gaat herkennen, leert om anderen te vertrouwen en oude overtuigingen loslaat.

Volgens sociaal psycholoog Pieternel Dijkstra zorgt je hechtingsstijl voor bepaalde neigingen, maar wordt hoe je je uiteindelijk gedraagt in intieme relaties niet alleen daardoor bepaald. Je kunt bijvoorbeeld de neiging hebben om ongezond te eten, maar dat afleren. Het goede nieuws is dat je dit kunt doen zonder jarenlang in therapie te gaan of afhankelijk te zijn van een geduldige partner, hoewel dat zeker kan helpen.

Dijkstra legt uit dat het belangrijk om aan je zelfvertrouwen te werken. Als je dan gaat daten met iemand die onbetrouwbaar blijkt, ben je beter voorbereid en raak je niet meteen in paniek.

Meer tips en adviezen over hoe je kunt groeien van een onveilige naar een veilige hechting

Hoe kun je als partner zorgen voor een veilige hechting?

Als jouw partner onveilig gehecht is, zijn er dingen die je kunt doen om een veilige basis te creëren. Dit helpt bij het ontwikkelen van een veilige hechting.

Volgens onderzoek van Brooke Feeney en Roxanne Thrush van Carnegie Mellon University zijn er drie belangrijke gedragingen die bijdragen aan die veilige basis:

• Wees beschikbaar
  Check regelmatig hoe het met je partner gaat. Reageer empathisch als hij of zij van slag is en bied troost als dat nodig is.
• Dring je niet op
  Laat je partner zijn of haar eigen dingen doen, zonder de situatie over te nemen. Help ‘achter de schermen’, maar laat het initiatief en de controle bij hem of haar.
• Wees bemoedigend
  Accepteer de persoonlijke doelen van je partner en moedig hem of haar aan. Versterk zijn of haar zelfvertrouwen door regelmatig complimenten te geven.

Wil je weten wat jouw hechtingsstijl is? Doe de test.

Bronnen: A. Levine en R. Heller, Verbonden, 2016 / J. Bowlby, Attachment and Loss, 1969 / M. Ainsworth Strange Situation-procedure, 1970 / C. Hazan, & P. Shaver, Romantic love conceptualized as an attachment process, Journal of Personality and Social Psychology,1987 / K. Bartholomew, & L.M. Horowitz, Attachment styles among young adults: A test of a four-category model, 1991 / J.R. Keelan, K.L. Dion & K.K. Dion, Attachment style and Heterosexual Relationships Among Young Adults: A Short-Term Panel Study, 1994/ L. Atkinson. A Meta-Analysis of Time Between Maternal Sensivity and Attachment Assesments: Implications for Internal Working Models in Infacy/Toddlerhood, 2000 / B. C. Feeny & R. L. Thrush, Relationship Influences on Exploration in Adulthood: The Characteristics and Functions of a Secure Base, 2010.