Een kerstgeschenk betekent meer dan de overhandiging van een pakketje. ‘Door iets voor elkaar te kopen, zeggen we dat we de ander belangrijk vinden. De rol van geschenken is symbolisch,’ zegt Mortelmans. ‘Een geschenk wordt het meest gewaardeerd wanneer de ontvanger merkt dat er veel tijd en moeite aan is besteed. Dat maakt cadeaus ongemerkt tot de sociale lijm van onze relaties.’

Maar volgens de socioloog zijn we de kunst om echt iets speciaals te zoeken aan het verliezen. ‘Steeds vaker worden er cadeaubonnen of zelfs enveloppen met geld onder de boom gelegd, waarmee het cadeau anoniem wordt en dus eigenlijk zijn sociale waarde verliest.’

Dat is niet alleen gemakzucht. Volgens Mortelmans wordt het ook steeds moeilijker om een ander blij te maken met een geschenk. We hebben alles al, onze houding tegenover wat we krijgen is kritischer geworden – ‘Past deze schaal wel in mijn interieur?’ – en het aanbod is ongekend. ‘Mensen gaan tegenwoordig heel utilitair om met cadeaus. Als wat we gekregen hebben niet helemaal bevalt, bieden we het te koop aan op internet en gaan we op zoek naar iets wat volledig voldoet aan onze wensen. Cadeaus kopen – en dat zag ik ook terug in mijn onderzoek – is daardoor van een speurtocht vol voorpret verworden tot een stressvolle bezigheid.’

Bronnen: D. Mortelmans, Consumptiepatronen voor kerstgeschenken, Universiteit Antwerpen, 2002 / K. Pine, A. Nash, Dear Santa: The effects of television advertising on young children, International Journal of Behavioral Development, 2002 / A. Komter, Het geschenk, Amsterdam University Press, 1997

Nog 3 adviezen voor gevers:

1. Pak je cadeaus met liefde in
Heb je er ooit over nagedacht waarom cadeaus zijn ingepakt? Daarmee laat je zien dat je moeite hebt gedaan om iets speciaals uit te zoeken voor de ander en hem of haar echt wilt verrassen

2. Maak het niet te duur
Het is absoluut niet zo dat dure cadeaus altijd beter zijn. Een al te duur cadeau kan de ander zelfs in een ongemakkelijke positie plaatsen. Die kan bijvoorbeeld het gevoel krijgen dat hij iets even duurs terug moet geven.

3. Denk ook klein
Ons leven zit vol cadeautjes, en niet alleen met verjaardagen en officiële feestdagen. Een lief kaartje om een vriend die het moeilijk heeft een hart onder de riem te steken is net zo goed een cadeau.