Slaan mensen elkaar de hersenen in, dan noemen we dat ‘beestachtig’. Verzorgen ze hun demente ouders of doneren ze geld aan een goed doel, dan vinden we dat menselijk en menen we dat het getuigt van een ‘hogere’ natuur. In zijn boek De aap in ons zet primatoloog Frans de Waal ons met beide benen (of liever gezegd poten) op de grond. Volgens De Waal zijn we geen haar beter dan mensapen. Sterker nog, we zijn mensapen. Niet alleen negatieve eigenschappen als geweld­dadigheid en egoïsme maken deel uit van ons biologisch erfgoed, maar ook nobele eigenschappen, zoals empathie en kameraadschappelijkheid. Aan de hand van interessante voorbeelden laat De Waal zien dat de mens nog het meeste weg heeft van een mix tussen de machtsbeluste, brute chimpansee en de meevoelende, op seks gerichte bonobo. Zo lijkt het politieke systeem van de chimpansee verdacht veel op onze democratie, zorgen ook bonobo’s voor gewonde metgezellen en vrijen ze ruzies weer goed.

Frans de Waal, een van ’s werelds bekendste primatologen en als hoogleraar verbonden aan Emory University in Atlanta, legde in zijn zes vorige boeken al parallellen tussen mensen en mensapen. De aap in ons is uniek in die zin dat het een belangrijke, recente kentering weerspiegelt in het denken van biologen over de menselijke natuur. Werd decennialang beweerd dat de evolutie werd gedreven door ‘zelfzuchtige genen’ (zie bijvoorbeeld The selfish gene van Richard Dawkins) en dat mensen alleen maar doen wat goed is voor henzelf, de nieuwste visie is dat ook eigenschappen als moraliteit en altruïsme een evolutionaire basis hebben.

Alhoewel het boek niet voor iedereen makkelijk leesbaar zal zijn – hier en daar lange zinnen en moeilijke woorden – is het boeiend tot de laatste letter en geeft het stof tot nadenken. Want waarin verschillen wij dan wél van mensapen? Waarom lopen wij en niet bonobo’s rond met mobiele telefoons en laptops? In het laatste hoofdstuk schetst De Waal bovendien een beeld waarin onze evolutie, door onze goede voeding en de moderne geneeskunde, trager dreigt te verlopen dan die van de mensapen. Ook mensen met een zwak immuunsysteem blijven leven en planten zich voort. De bizarre vraag die na het boek door je hoofd blijft spoken, is dan ook: halen mensapen ons straks in?

De aap in ons. Hoe geweld, seks en vriendelijkheid allemaal bij ons in de familie zitten, Frans de Waal, Contact, € 24,90