Is ieder mens in staat een ander te martelen? We vragen het militair psycholoog Willem Heijster, naar aanleiding van de misstanden in de Abu Ghraib-gevangenis.
‘De meeste mensen wel, als de omstandigheden ernaar zijn; ik denk zo’n zeventig procent. De weigeraars zijn meestal degenen die een onafhankelijke geest hebben. Mensen met een hoog moreel niveau dus. Dan moet je denken aan streng religieuze mensen en principiële pacifisten.’
Waarom martelen mensen?
‘Het komt vooral door groepsdruk. Zet mensen in een groep en ze zullen proberen boven elkaar uit te stijgen, om de pikorde te kunnen vaststellen. Ze gaan zich ten opzichte van elkaar steeds ‘stoerder’ gedragen en kunnen daar helemaal in doorslaan. Het begint bij wie de meeste alcohol drinkt, en kan eindigen met iemand doodschoppen. Zonder die groep zouden ze nooit zo ver zijn gegaan.’
Hoe kun je uitwassen voorkomen?
‘Door een stevige leiding en straffe discipline, daar ontbrak het ook aan in de Abu Ghraib-gevangenis. Een groep dient vanaf het begin strikt te worden behandeld. Kleine slordigheden moet je meteen al de kop indrukken. Geen ongepoetste schoenen dus, anders is het hek van de dam.’
