Afval-valkuil 1: lekker eten is overal

Lekker eten is overal. Echt overal. Als je op het station moet wachten, sta je zomaar ineens met een zak friet in je hand. Tijdens een middagje shoppen in de stad is het, met al die heerlijke geuren om je heen, bijna onmogelijk om geen lekkere trek te krijgen. En de tocht door de supermarkt is een regelrechte hindernisbaan, met Zwitserse chocola in de aanbieding en twee pakken dubbelvla voor de prijs van één.

Het eten komt op je af
‘We leven in een obesogene samenleving,’ verklaart Ingrid Steenhuis. Zij is hoogleraar preventie en volksgezondheid aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, waar ze onderzoek doet naar manieren om eetgewoontes te veranderen. Samen met haar collega’s schreef Steenhuis de boeken Smartsize me, afvallen op een slimme manier en Terugval en verleiding. De kunst om afgevallen te blijven. ‘Overal komt het eten op je af, en de porties worden steeds groter. Ik strijd ervoor om die omgeving landelijk te veranderen, maar wie gezond wil eten, moet er voorlopig nog mee zien te dealen. Dat is niet makkelijk.’

Wil ik het wel genoeg?
Obesogeen… We willen er niet aan meedoen, maar toch belandt er tussen de appels en spinazie vaak zomaar ineens een pak mergpijpjes in de boodschappenkar. ‘Willen’ we het dan niet graag genoeg, daar weerstand aan bieden? ‘Als er altijd en overal lekker eten beschikbaar is voor weinig geld, is veel eten eigenlijk een heel normale reactie,’ corrigeert Steenhuis. ‘Dat heeft dus niets te maken met “het niet genoeg willen”.’

Een als-dan-plan
Toch is er wel wilskracht voor nodig om al die verleidingen te weerstaan. In de ochtend lukt dat vaak nog prima. ‘Maar in de loop van de dag wordt er steeds meer van je gevraagd, en uiteindelijk treedt er dan “ego depletion” op: je wilskracht raakt op,’ legt Steenhuis uit. Het onderzoek rondom ego-depletion is omstreden, maar er is desalniettemin veel te zeggen voor de simpele techniek die Steenhuis mensen voor dit soort momenten aanleert: een ‘als-dan-plan’. ‘“Als ik op het station afloop, dan begin ik vast aan een appel.” Het liefst zo geformuleerd dat je iets kunt dóen in plaats van moet láten. “Als ik op het station ben, neem ik niet die KitKat niet” is te moeilijk – wie iets moet laten, voelt zichzelf achtergesteld en dat werkt demotiverend.’

Zuinig inkopen
Kijk vooral ook even of je van je eigen huis geen obesogene omgeving hebt gemaakt, stelt Steenhuis voor. De inhoud van menige voorraadkast is shockerend, merkte ze tijdens haar onderzoek aan de VU. ‘Mensen hebben gerust vijftig pakken frisdrank in huis! Hoe meer je hebt, hoe meer je gebruikt, weten we uit onderzoek. Valt je oog per ongeluk op die familiezak chips, terwijl je alleen maar een theekopje uit de kast ging pakken, dan kan de hunkering acuut toeslaan. Berg lekkernijen dus goed op en koop nooit meer dan je nodig hebt.’