‘Ik stond op en daar lag het. Het broodmes. Het lag op het aanrecht en nodigde me uit het te pakken. Toen ik ernaar keek, trok mijn maag samen. Ik huilde nog steeds, maar nu om een andere reden. Ik wist dat wanneer ik dit eenmaal had gedaan, ik niet meer terug zou kunnen.’
De eerste keer dat de Australische Victoria Leatham met een mes in haar pols kerft, is ze begin twintig. Ze heeft in haar tienerjaren anorexia gehad, raakt daar overheen als ze gaat studeren, maar krijgt haar leven desondanks niet goed op orde. Wanneer ze zich ten slotte lusteloos en ongelukkig naar een huisarts sleept, krijgt ze een antidepressivum. Het biedt geen verlichting. De onverklaarbare gedachte dat snijden in haar arm wel verlichting zou bieden, spookt al een jaar door haar hoofd voor ze daadwerkelijk snijdt. Ze snijdt niet om een slagader te raken. Integendeel, ze snijdt zorgvuldig en gaat achteraf meteen naar een arts om de boel te laten hechten. Na het snijden voelt ze zich tijdenlang beter. Als de spanningen weer beginnen op te lopen, cirkelen haar gedachten net zo lang dwangmatig rond de destructieve daad tot ze er geen weerstand meer aan kan bieden.
Ze snijdt zichzelf opnieuw en ze blijft zich met regelmaat snijden. Jarenlang.
Zelfbeschadiging is een onbegrepen fenomeen dat doorgaans samenhangt met anorexia, met seksueel misbruik in de jeugd of met het borderline-syndroom. Waarom doen mensen zichzelf bewust pijn? In Aderlating probeert Leatham inzicht te geven in de vicieuze cirkel van spanning, dwangmatige gedachten en de opluchting van pijn waarin ze bijna tien jaar gevangen zat. Het is het mooi geschreven en trieste relaas van de eindeloze gang langs psychiaters, opnames in inrichtingen, tijdelijk herstel en de onvermijdelijke terugval die zo veel mensen in geestelijke nood maken. Wat psychiaters ook te bieden hebben aan diagnoses en oplossingen, het schiet maar al te vaak tekort. Leatham leert uiteindelijk haar dwangmatige gedachten onder controle te krijgen met behulp van cognitieve gedragstherapie. Op het moment dat ze haar boek schrijft, gaat het haar goed en kan ze voor het eerst haar leven omarmen. Maar wel met armen vol littekens.
Aderlating. Over geheimen, zelfverwonding en genezing, Victoria Leatham, Forum, € 14,95
Op de site: Alle boeken die op deze pagina’s worden besproken zijn gemakkelijk te bestellen via de website.
www.psychologie.nl
