Boeken van de maand augustus 2021

Boek van de maand: Een reis naar herstel

Voortdurend iedereen willen pleasen of telkens in dezelfde strijd terechtkomen: reële kans dat het met een trauma te maken heeft. Oprah Winfrey en psychiater Bruce Perry beschrijven verschillende wegen naar herstel.

Als we stress ervaren, reageren we door te vechten, vluchten of bevriezen. Trauma-expert Bruce Perry voegt daar een minder bekende vierde respons aan toe: dissociëren. Je koppelt jezelf los van de buitenwereld, gaat verder op de automatische piloot en vlucht naar je innerlijke wereld.

Deze vier reacties zijn functioneel: ze beschermen ons in bedreigende situaties. Maar als je bent opgegroeid in moeilijke omstandigheden is je brein overgevoelig geworden, waardoor je bij de kleinste associatie met het verleden op de oude manier reageert. Wie als kind vluchtte naar zijn innerlijke wereld zal op den duur op elk probleem zo reageren.

Zo vertelt Oprah Winfrey dat ze na haar jeugd, waarin ze door haar grootmoeder werd mishandeld, jarenlang een eersteklas pleaser is geweest. Ze had moeite met nee zeggen en grenzen aangeven, wat gevolgen had voor haar carrière, relaties en gewicht. Volgens Perry deed Oprah aan dissociatie: als kind had ze geleerd om te blijven lachen en zich innerlijk terug te trekken, wat ze later herhaalde in de vorm van behagen: anderen geven wat ze willen om zelf ‘onzichtbaar’ te blijven.

Perry draagt verschillende oplossingen aan. Als je door een trauma kampt met overgevoelige stressreacties, waarbij je je onterecht gedraagt alsof je weer in de traumatische situatie zit, is ritme een effectieve manier om te herstellen. Iedereen kan wel iets ritmisch bedenken dat een goed gevoel geeft: wandelen, zwemmen, muziek, dans, het geluid van brekende golven op het strand. Ritme werkt rustgevend omdat het ons onbewust herinnert aan het kloppende hart van onze moeder in de baarmoeder. Ook verbondenheid is een natuurlijke hersteller, aldus Perry. Je ondersteund voelen door een netwerk helpt om een trauma te verwerken doordat je veerkrachtiger wordt en minder ontvankelijk voor een te sterke stressrespons. Ten slotte kunnen nieuwe ervaringen een andere kijk op de wereld geven, waarbij we nieuwe neurale netwerken en daardoor andere, meer helpende associaties vormen.

Deze reis kan uiteindelijk naar post-traumatische wijsheid leiden, schrijft Perry. Wat Oprah Winfrey bevestigt: zonder haar trauma zou ze niet zijn wie ze nu is. Het heeft haar meer empathie, mededogen en vergeving gebracht.

Bruce D. Perry en Oprah Winfrey, Wat is je overkomen? Gesprekken over trauma, veerkracht en herstel, Spectrum, € 22,99

Vrije liefde

Het boek met de intrigerende titel De integere slet is een must read voor wie een open of polyamoreuze relatie overweegt of daar al in zit. Voor auteurs en ervaringsdeskundigen Janet W. Hardy en Dossie Easton is ‘slet’ een geuzennaam, want zij vinden dat er niets mis is met genieten van seks met verschillende mensen. Ze leggen uit hoe je dat kunt doen zonder elkaar te kwetsen – op een integere manier dus. Dat het belangrijk is om afspraken te maken binnen je primaire relatie, maar je elkaar ook niet te veel moet beperken met regels. Ook omgaan met jaloezie komt voorbij. Het belangrijkste advies is om in plaats van: ‘Ik wil niet dat je naar die ander gaat’ te zeggen: ‘Ik voel me onzeker en heb het nodig om te horen dat je van me houdt.’ De belofte? Een utopia voor sletten (m/v).

Janet W. Hardy en Dossie Easton, De integere slet, Ten Have, € 29,99

Angst speelt verstoppertje

Snoepen, winkelen, facebooken. Achter veel slechte gewoonten schuilt angst, aldus psychiater Judson Brewer in Vrij van angst. Op onze smartphone kijken kan even verlichting geven, waardoor dat al snel een vaste manier wordt om met spanningen om te gaan. Zelfs piekeren kan een gewoonte zijn: piekeren geeft het gevoel dat we iets doen met onze angst, wat lonend is. In praktische stappen legt Brewer uit hoe we uit de angst-gewoonte-lus stappen, en als bonus al die nutteloze gewoonten doorbreken. Breng eerst zo’n lus in kaart (stress na werkdag-webwinkelen-nergens meer aan denken), en sta dan met volle aandacht stil bij de gevolgen terwijl je het ongewenste gedrag uitvoert (wat levert het me nu werkelijk op?) Zo schudden we ons brein wakker en ontstaat er ruimte voor gezondere manieren om met angst om te gaan.

Judson Brewer, Vrij van angst. Ervaar minder paniek en angst dankzij de nieuwste wetenschap. Lev., € 22,99

De biologie van emoties

Wat gebeurt er in ons brein als we vlinders in onze buik voelen, en wat bij liefdesverdriet en kippenvel? In De innerlijke buienradar neemt de Duitse arts en auteur Julia Fischer je mee naar de biologische basis van onze emoties, en geeft ze tips waar je je voordeel mee kunt doen. Wil je iemand veroveren, maak dan een ritje in de achtbaan. Misschien koppelt de ander de kriebels in de buik aan jou. Ook interessant: bij liefdesverdriet worden tot drie keer zoveel stresshormonen afgevuurd als bij een hartinfarct. Tegelijkertijd stijgt het lusthormoon dopamine, waardoor het verlangen naar de ander groter wordt. Het enige wat dan helpt, is cold turkey afkicken. Geen oude berichten lezen, niet naar foto’s staren. Zoek afleiding bij goede vrienden. Dat stimuleert het knuffelhormoon oxytocine, wat de pijn juist verzacht.

Julia Fischer, De innerlijke buienradar. De wetenschap achter onze emoties, Ten Have, 22,99

Tegen de versnippering

Check je ’s ochtends meteen je werkmail? Blijf je de hele dag kijken of je nieuwe berichten hebt? En heb je het gevoel dat je iets mist als je het niet doet? Barbara van der Steen en Aart Goedhart bieden een intensieve training om weer met aandacht en verwondering in het leven te staan. In veertig dagen – de tijd die we volgens de auteurs nodig hebben om een nieuwe gewoonte te ontwikkelen – leren we om meer aandacht te hebben voor onze omgeving en onszelf. En dat is hard nodig in onze versnipperde en snelle samenleving. Meteen aan de slag? Oefen eens met aandachtig luisteren. Luister heel precies naar het journaal, en noteer ondertussen de feiten en achterliggende boodschap: wat wil de nieuwslezer precies vertellen?

Aart Goedhart en Barbara van der Steen, Eindelijk rust in je hoofd. 40 dagen oefenen in aandacht, Boom, € 20,-