Column Jean-Pierre van de Ven: Grenzen stellen

Alle inmiddels voor mij zo bekende ergernissen komen voorbij. Femke wil graag in februari de zomervakantie boeken, maar dan staat Martijns hoofd er nog niet naar. Martijn wordt elke dag te laat wakker voor de kinderen, ook op zijn papadag. Femke sleurt hem mee naar elk familiefeest, ook al moet Martijn nodig zijn vrienden weer eens zien. Martijn drinkt te veel, Femke drinkt nooit eens wat.

‘Jullie hebben óveral ruzie over,’ onderbreek ik de stroom verwijten. Instemmend geknik wordt mijn deel. Maar tijdens het knikken kijken ze vooral naar elkaar. Het is allemaal jouw schuld, schat.
‘Voor mij is de maat vol,’ zegt Femke. ‘Het is tijd om grenzen te stellen. Zo kan het niet langer.’
Met grenzen stellen blijkt Femke te bedoelen dat ze tegenwoordig haar stem verheft tijdens hun oeverloze discussies. Ze wil geen seks meer. En ze maakt lijstjes met ‘taken voor vandaag’ die ze ’s morgens aan Martijn appt. ’s Avonds volgt de ‘evaluatie’, een mooi woord voor ruzie. Want Martijn trekt zich geen bal aan van die lijstjes.
‘Kijk, ik ben gewoon wat relaxter,’ zegt hij. ‘Altijd geweest. Thuis was ik de oudste zoon, mijn moeder en mijn zussen deden gewoon altijd alles.’ Martijn glimlacht alsof hij het ei van Columbus heeft gevonden. Wat heeft praten nog voor zin? Hij is gewoon relaxed, weet je wel.

‘Wat zeg je nou eigenlijk?’ zeg ik. ‘Bedoel je dat Femke niet zo moet zeuren over het lot van een vrouw of bedoel je dat ze in de leer moet gaan bij je moeder, die jou zo goed kan verwennen?’
Martijn kijkt beteuterd. Femke roept triomfantelijk: ‘Ha!’
‘Nou zeg…’ zegt Martijn.
Tegen mijn studenten zeg ik vaak dat een relatietherapie-sessie vol schakelmomenten zit. Dit is zo’n moment. Als ik nu niet evenveel kritiek lever op Femke als op Martijn, haakt hij af en zal er van relatietherapie überhaupt geen sprake zijn. Ik schakel naar haar.

‘Vind je dat je goed bezig bent, met die lijstjes? Hebben die effect?’ zeg ik. Femke schiet vol. ‘Nee! Maar wat moet ik dan? Weggaan?’ Ze snuit haar neus in een tissue die haar man haar aanreikt. Martijn ziet ineens wat witjes door dat woord van haar: weggaan. Hij knijpt in haar arm en zegt dat ze er wel uit zullen komen. Maar hij klinkt niet meer zo zeker van zichzelf.
‘Hoe strenger jij wordt, Femke,’ zeg ik, ‘hoe “relaxter” Martijn wordt. Jullie versterken elkaars disfunctionele gedrag. Als jullie zo doorgaan wordt Femke de politieagent en Martijn de boef.’
‘Dus het ligt aan mij? Ik ben te streng?’ zegt Femke.
‘Nee, ik ben te laks,’ zegt Martijn. ‘Dat zie ik nu wel.’
Een groot deel van het werk van een relatietherapeut bestaat uit boeven vangen. Nota bene, dit zijn allebei boeven. ‘Het ligt aan júllie,’ zeg ik dus. ‘En júllie gaan het samen oplossen.’