Sissi! Wie kent de film niet? In dit kitscherige kunstwerk uit 1955 speelt Romy Schneider de rol van prinses Elizabeth, kortweg Sissi, die trouwt met keizer Franz Joseph. Natuurlijk zijn er tal van obstakels op hun weg naar dat huwelijk, maar aan het einde krijgen prinses en keizer elkaar toch. De film eindigt met een zegetocht over de Donau, waarbij het bruidspaar wordt toegejuicht door duizenden uitzinnige onderdanen langs de oevers.
"Juist onze hang naar romantiek leidt tot uitholling van relaties."
-De film markeert een verandering in het denken over het huwelijk die doorwerkt tot aan de dag van vandaag. Eeuwenlang was trouwen een kwestie van gezamenlijke rechten en plichten. Zoals opgesomd in de huwelijksgelofte: voor elkaar zorgen in voor- en tegenspoed, samen zijn tot de dood ons scheidt. Daarvoor in de plaats is een romantisch ideaal gekomen, het sprookjeshuwelijk.
Hoe Sissi nog steeds ‘leeft’ zien we in de oude stad van Wenen, waar voor de ingang van paleis Hofburg een lange rij toeristen staat te wachten om zich in het daar gevestigde Sissi Museum te vergapen aan De Jurk en aan De Kroon die Sissi droeg. Maar het gaat ze natuurlijk vooral om het sprookje, om de heerlijke romantiek.
Het romantische liefdesideaal, waarbij twee partners elkaar op jonge leeftijd ontmoeten en de rest van hun leven bij elkaar blijven zonder ooit nog naar een ander te kijken, zien we tegenwoordig weerspiegeld in bijna alle populaire films, romans en liedjes. Maar weinig mensen beseffen dat juist die nadruk op romantische vervulling leidt tot uitholling van langdurige relaties.
Zelfexpressie
En langdurige relaties staan al zo onder druk. In The transformation of intimacy betoogt de Britse socioloog Anthony Giddens dat we sinds de Tweede Wereldoorlog in het denken over relaties steeds minder de nadruk zijn gaan leggen op voortplanting en economische stabiliteit, en in plaats daarvan onze focus zijn gaan verleggen naar gelijkheid tussen partners en naar wederzijdse bevrediging van seksuele en emotionele behoeften. In wat hij de ‘zuivere relatie’ noemt, draait alles om de liefdevolle verbinding met een ander, maar deze mag het ontplooien van individuele kwaliteiten en het bereiken van persoonlijke doelen niet in de weg staan.
Torenhoge verwachtingen
Giddens’ gelijk zie ik dagelijks in mijn praktijk. De verwachtingen die mijn cliënten hebben van hun nieuwe relatie zijn torenhoog en mijlen breed: naast eeuwigdurende trouw en romantiek willen ze ook dat hun geliefde ze helpt bij het realiseren van een mooie carrière en een rijk sociaal leven.
Terwijl ze hard aan het werk zijn of veel reizen, moeten hun partners netjes hun deel van het geld blijven inbrengen en hun taken in het huishouden doen. En de kinderen opvoeden, zodat mijn cliënten ongehinderd de allerindividueelste expressie van hun allerindividueelste zelf kunnen beleven. Daar komt nog bij dat mensen tegenwoordig fun willen hebben. Naar festivals gaan, spannende vakanties beleven, experimenteren met drugs of met seks. Hun partners moeten daarom ook leuk zijn, en spannend en avontuurlijk.
