Gebruik je hooggevoeligheid als kracht

‘Gevoelig zijn voor prikkels,’ vat Elke van Hoof van de Vrije Universiteit Brussel de term hoogsensitief samen. De klinisch psycholoog deed grootschalig onderzoek naar dit onderwerp.

‘Hoogsensitiviteit is een wetenschappelijk aangetoond persoonlijkheidskenmerk,’ zegt ze. Dat betekent dat je een hoogsensitief persoon (HSP) bént, of niet: je kunt het in elk geval niet wórden.

Waarom zelfzorg belangrijk is

Het lijkt erop dat niet-HSP’s een soort filter hebben in het informatieverwerkingssysteem. Bij een HSP ontbreekt dat filter. ‘Er komt dus relatief veel informatie binnen, die allemaal moet worden verwerkt,’ aldus Van Hoof, die zelf hoogsensitief is.

‘Daardoor kun je sneller moe of emotioneel worden. Voor mij persoonlijk is genoeg slaap, beweging en gezonde voeding de basis. Zelfzorg, noem ik dat. Als ik moe ben, ontploft mijn hoofd bij de minste of geringste overprikkeling. Ik krijg hoofdpijn en sta minder positief in het leven. Dat herkent iedereen wel, maar bij mij als HSP gebeurt dat veel sneller dan gemiddeld.’

HSP’s hebben door hun sensitiviteit doorgaans meer oog voor detail en een sterker rechtvaardigheidsgevoel. Ook zijn ze empathischer, zegt de onderzoekster.

‘HSP’s zijn vaak analytisch sterk en goed in het samenbrengen van mensen. Daardoor kunnen ze heel succesvol zijn in hun relaties en carrière.’ Een omgeving zonder overprikkeling is daarbij wel van belang, want die kan leiden tot over-emotionele reacties.

Van Hoof: ‘Je kunt dan in extremen gaan denken: ik doe het ook nooit goed, dit wordt niks, iedereen vindt me stom. Je voelt je boos, moe, verdrietig en gaat piekeren.’ Niet gek dus dat onderzoek aantoont dat angststoornissen, depressies en burn-out vaker voorkomen bij HSP’s.

Gelukkig hóéf je geen negatieve effecten van je hoogsensitiviteit te ervaren – als je die overprikkeling maar voor blijft. ‘Vermijd situaties waarvan je weet dat ze vermoeiend zullen zijn,’ adviseert Van Hoof. ‘Of accepteer de gevolgen, maar neem wel genoeg hersteltijd. Oók als je omgeving dat overdreven vindt.’

Oefening: maak je eigen stappenplan

Van Hoof weet al jaren dat ze een HSP is. Met wat aanpassingen voorkomt ze overprikkeling. ‘Ik maak elke maand een lijst met de grote “events”.

Zo gaat mijn zus binnenkort bevallen, dus wil ik alles uit mijn handen kunnen laten vallen als ik straks gebeld word. Komende tijd heb ik daarom minder werk ingepland, zodat ik niet vastloop als het moment eenmaal daar is.’

Schrijf op wat er deze week of maand op de agenda staat aan leuke en minder leuke prikkels. Zoals een groot feest, een gesprek met je leidinggevende, het regelen van een reis of een spannende date.

Van Hoof: ‘Ik bouw per dag altijd even hersteltijd in. Een moment voor mezelf: een kwartiertje theedrinken in de zon, een halfuurtje doorwandelen of iets eerder naar bed met een boek. Iets dat me rustig maakt en me tijd geeft alle prikkels van die dag te verwerken.’

Schrijf ook je eigen oplaadmomenten op. Zoals een paar uur offline, een massage of een lunchwandeling. Probeer deze week elk dag zo’n momentje te kiezen uit je lijst.

Sta tot slot eens stil bij wat je overprikkeld maakt. Schrijf erbij hoe je dit kunt voorkomen.

Bijvoorbeeld:
Overprikkeld door: Reizen tijdens de spits met de trein.
Voornemen: Ik neem eens per week de auto of ga wat eerder/later naar mijn werk om de drukte te mijden.