HSP op het werk: zo bespreek je wat je nodig hebt

Als hoogsensitief persoon (HSP) heb je een aangeboren gevoeligheid voor (omgevings)prikkels, die je meer en intenser ervaart dan anderen. Doordat je ze ook grondiger verwerkt, hebben je hersenen meer tijd nodig om ervan te herstellen.

Veel HSP’s vinden het volgens hoogsensitiviteit-expert Esther Bergsma moeilijk om voor hun hoogsensitiviteit uit te komen – zeker op het werk, waar niet iedereen even begripvol is en je al snel het stempel van ‘zeurpiet’ krijgt.

Uit onderzoek van Bergsma onder 1500 Nederlandse HSP’s blijkt dat 57 procent van hen te maken heeft (gehad) met een burn-out, tegenover 15 procent van de gemiddelde bevolking.

Omdat het veel energie kost om je steeds naar een kantoor te moeten slepen dat al je energie opslorpt door het vele geluid of de competitieve werksfeer, is het belangrijk daarover een gesprek aan te gaan met je leidinggevende.

‘Met wat simpele aanpassingen presteer je vaak al veel beter én begrijpen jullie elkaar beter,’ zegt Bergsma. ‘Zo’n gesprek kan zelfs al plaatsvinden tijdens de sollicitatieprocedure, zodat je zeker weet dat je op de juiste plek terechtkomt.’ Hoe pak je zo’n gesprek aan?

De voorbereiding is volgens Bergsma bijna even belangrijk als het gesprek zelf. Pas als je precies weet hoe hoogsensitiviteit bij jou in elkaar zit en wat je concreet nodig hebt om goed te functioneren, kun je dat duidelijk maken aan anderen.

‘Ga allereerst na hoe hoogsensitiviteit zich bij jou uit. Voor welke prikkels ben je gevoelig en welke gedachten kunnen in de weg zitten? Word je bijvoorbeeld moe van omgevingsgeluiden, of denk je continu honderd stappen vooruit en vraagt dat veel energie? Dan begrijp je beter waarom sommige werksituaties lastig voor je zijn.’

Daarnaast is het belangrijk je talenten en krachten te kennen, benadrukt Bergsma (zie het kader voor inspiratie). ‘Zodra je weet wat je talenten zijn, kun je bedenken wat je precies nodig hebt om die goed te kunnen inzetten en om positieve werkomstandigheden te creëren,’ vertelt Bergsma. ‘Uit wereldwijd onderzoek is bijvoorbeeld bekend dat HSP’s een goede sfeer nodig hebben om te kunnen functioneren.’

Tot slot bepaal je het doel van je gesprek. ‘Wil je dat de omstandigheden veranderen? Bedenk dan op voorhand concrete oplossingen die je helpen beter te functioneren. Misschien kun je geen drie dagen achter elkaar werken en zoek je daar een oplossing voor. Maar het kan ook zijn dat je vooral hoopt dat je werkgever je begrijpt.’ Zonder doel is de kans groot dat alles bij het oude blijft.

6 tips om het gesprek tot een succes te maken

1. Kies het juiste moment

Dit soort gesprekken voer je niet bij het kopieerapparaat of tijdens de koffiepauze. Plan een rustig moment en trek er voldoende tijd voor uit.

2. Stem je taal af op je gesprekspartner

Hoe staat je leidinggevende tegenover hoogsensitiviteit? Als hij of zij er weinig vanaf weet, er negatief tegenover staat, of je dat niet weet, benoem dan niet expliciet dat je HSP bent, maar praat vooral over je talenten en wat je nodig hebt om die optimaal te kunnen benutten.

Als je weet dat hoogsensitiviteit geen probleem is, kun je het er beter wél over hebben. Zo wordt het steeds normaler om over deze eigenschap te praten. Benader het in beide gevallen positief en wees concreet. Zeg bijvoorbeeld: ‘Doordat ik verder vooruitdenk dan de meesten, is het fijn om zaken vooraf door te spreken. Kunnen we elke vrijdag een bespreekmoment inlassen?’

3. Begin vanuit je doel

Houd het doel dat je jezelf tijdens de voorbereiding hebt gesteld goed voor ogen en open daarmee het gesprek: ‘Ik wil het beste leveren van wat ik in huis heb, maar merk dat dat nu niet altijd lukt’, waarna je oplossingen voorlegt die kunnen helpen.

Sommige HSP’s willen niet zozeer iets veranderen, maar willen hun manager en collega’s de gelegenheid geven om te begrijpen waarom bepaalde dingen lastig voor hen zijn. Zo is het fijn dat collega’s weten dat je hersteltijd nodig hebt en daarom liever naar buiten gaat in plaats van samen te lunchen. Dat vermindert de kans op negatieve oordelen.

4. Ken de valkuilen

HSP’s denken vaak dat anderen hen net zo goed aanvoelen als zij anderen, maar dat is niet vanzelfsprekend het geval. Als je zegt dat je last hebt van de rumoerige kantoortuin, spreek dan concreet uit wat jou helpt, anders bedenkt de ander misschien oplossingen waar je niks aan hebt.

Bescheidenheid zit veel HSP’s in de weg. Wees niet bang om ergens om te vragen. Realiseer je dat je simpelweg beter functioneert als dat ene dingetje geregeld is.

Onthoud dat het niet alleen om nemen gaat: je hebt ook veel te geven. Focus op je talenten in plaats van je problemen. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik ben iemand die graag inspringt voor collega’s, maar ik merk dat me dat veel energie kost en ik dan hersteltijd nodig heb om er volgende keer weer te staan.’ Dat is een heel andere insteek dan: ‘Ik ben uitgeput van mijn werk, dus ik moet verlof nemen.’

5. Vat samen en maak concreet

In een gesprek heeft de een soms een andere beleving dan de ander. Het lijkt erop dat je werkgever je begrijpt en er (indien dat je doel was) concrete oplossingen zullen volgen, maar is dat zo? Voorkom frustraties: vat het gesprek samen en ga na of de oplossingen die je hebt voorgelegd ook zo worden opgevat door je werkgever.

Bijvoorbeeld: ‘We hebben het erover gehad dat ik door mijn empathie hoge klantwaarderingen krijg, maar het kost mij meer energie dan collega’s, waardoor het beter zou zijn om het maximumaantal te verlagen naar 5 klanten per dag. Dat betekent dat ik niet meer 7, maar 5 klanten per dag ontvang. Klopt dat?’

6. Reflecteer op het gesprek

Kun je na het gesprek verder of niet? Als je bij de voorbereiding merkt dat je cruciale dingen nodig hebt om te functioneren en uit het gesprek blijkt dat daar geen ruimte voor is, of je baas toont helemaal geen begrip, stel jezelf dan de vraag of deze werkplek geschikt voor je is. Er zijn wellicht functies die beter bij je passen. Luister naar dat gevoel.

Bron: Gelukkig Hoogsensitief. Geniet van je HSP-talenten, E. Bergsma en D. Eimers, Booklight