Introvert, nou én?

Het maakt haar altijd een beetje zenuwachtig, zo’n plotseling ingelaste vergadering. Inge haalt diep adem en pakt haar papieren. Als ze de kamer binnenloopt, zitten haar collega’s al aan tafel. Ze praten met elkaar en kijken alleen even kort haar kant op. Het moment om ‘hallo’ te zeggen gaat voorbij.

Na weer zo’n vergadering waarin ze stil blijft zitten luisteren, neemt Inges baas haar apart en zegt: ‘Je doet goed werk. Maar als je wilt doorgroeien in je functie is het wel nodig dat je meer naar buiten treedt en zelf met klanten gaat onderhandelen.’ Een storm laait op in Inges hoofd.

Inge is iemand die denkt voordat ze praat en die zich oplaadt door alleen te zijn. Op het werk doet ze het liefst klussen waarbij ze flink de diepte in kan gaan. Inge is introvert, net als ruim 22 procent van de Nederlandse bevolking – tegenover 54 procent extraverten en 24 procent ambiverten, mensen die tussen introvert en extravert in zitten.

Maar ook al is ze dus niet de enige, ze heeft niet het gevoel deel uit te maken van een groep. Op haar werk lijkt iedereen makkelijker te praten en sneller een opmerking paraat te hebben dan zij. Hoe kan ze in dat rumoer zorgen dat ze ook gezien wordt?

‘Wat je eigenlijk vraagt, is hoe een introvert persoon een beetje extraverter kan worden,’ zegt de Groningse emeritus hoogleraar persoonlijkheidspsychologie Boele de Raad. ‘Want zichzelf zichtbaar maken gaat tegen hun aard in. Maar het kán wel. Dolf Jansen kwam eens als zeer introvert uit een persoonlijkheidstest van mij, wat je toch niet zou verwachten van een cabaretier en tv-presentator. Hij vertelde dat hij op het podium en voor de camera een rol speelt. Het is aangeleerd gedrag. Maar als hij thuis is, leest hij vooral graag een boek op de bank.’

Ander brein

Extravert gedrag aannemen, dat kan dus. Maar daadwerkelijk extravert worden, dat lukt nooit helemaal. Want introverte en extraverte mensen verschillen niet alleen in gedrag van elkaar; ook hun brein is anders.

Ten eerste is het introverte brein actiever dan dat van extraverten, zo bleek de afgelopen twaalf jaar uit allerlei hersenonderzoek. Niet alleen bij moeilijke taken, ook als ze boze of blije gezichten zien. En zelfs als ze rustig in de zon zitten.

Verder verschillen ze wat betreft de hersengebieden waar de meeste activiteit te zien is. Bij introverte mensen is dat in de regio’s voor in het brein, die met leren en plannen te maken hebben, terwijl extraverten in vergelijking meer activiteit hebben in de zintuiglijke gebieden. Die zijn dus duidelijk meer met hun omgeving bezig, terwijl introverten meer in hun hoofd zitten.

Tot slot is ook het gebied van Broca, voor in de linkerhersenhelft, bij introverten actiever dan bij extraverten. Daar wordt dat wat we willen zeggen omgezet in spreektaal. Het is een soort innerlijke praatbox, die bij introverte mensen meestal aanstaat.

Als het al zo druk is in hun hoofd, is het geen wonder dat introverten snel het gevoel hebben te veel prikkels van buitenaf te krijgen. Ze hebben genoeg aan zichzelf. Maar dat geeft ze wel een achterstand in onze extraverte wereld, want van kinds af aan wordt erop gehamerd dat we moeten meedoen met de groep. En op het werk moeten we een teamplayer zijn.

‘Om te zorgen dat je toch gezien wordt, moet je een beetje boven jezelf uitstijgen,’ laat Susan Cain per mail weten. Van deze Amerikaanse trainster in onderhandelen – zelf ook introvert – verschijnt in januari 2012 het boek The power of introverts. Weet en accepteer dat je liever niet de aandacht op jezelf richt, is Cains boodschap, maar stap daar soms eens bewust overheen. ‘Je hoeft heus niet naar alle vergaderingen en verjaardagen op het werk,’ mailt ze, ‘maar wel naar een paar. Met wat goedgekozen opmerkingen kun je al laten zien dat je er bent, zonder dat je veel hoeft te praten.’

Introverte talenten

Maar de dwang om volledig extravert gedrag aan te nemen is volgens Cain onterecht, want introverten hebben zo hun eigen talenten. Bijvoorbeeld dat ze een-op-een vaak heel goede relaties aanknopen. ‘Op het werk kunnen ze dat gebruiken door met één persoon tegelijk een band op te bouwen.’

Op haar blog noemt de trainster een ander voordeel. ‘Veertig jaar onderzoek naar brainstormen toont dat mensen in hun eentje meer en betere ideeën krijgen dan in groepen. En uitblinken blijkt niet alleen met oefenen te maken te hebben, maar ook met alléén oefenen.’

En alleen aan de slag gaan, dat doen introverten nou net het liefst. Terwijl extraverten voortdurend input van buitenaf nodig hebben om bij de les te blijven, kunnen introverten lang inspiratie putten uit hun eigen ‘innerlijke praatbox’. Bovendien hebben ze meer zitvlees en een groter concentratievermogen dan extraverten, die snel verveeld en afgeleid zijn. Geen wonder dat de meer doorwrochte voorstellen vaker van een introvert komen.

Liever geen competitie

Inge heeft haar eerste onderhandeling goed voorbereid. Wat ze zelf niet weet, is dat ze ook in deze situatie als introvert een voordeel heeft. Ze werkt liever samen dan dat ze in een competitie verwikkeld raakt – en uit onderzoek naar onderhandelen is gebleken dat zo’n coöperatieve stijl uiteindelijk het beste resultaat voor iedereen oplevert, voor de klant én voor de eigen organisatie. Dat geeft haar weer een streepje voor.

Zo krijg je als introvert de verdiende aandacht

Spring in het diepe

• Introverten zijn geneigd om vooral te luisteren tijdens vergaderingen. Ze denken na over wat er wordt gezegd, en komen pas later – of zelfs naderhand – met reacties. Probeer toch om je in de discussies te mengen, zodat je meer wordt gezien. Dat kan ook zonder schreeuwen. Bijvoorbeeld door naar voren te leunen en je vinger een beetje op te steken, of door de naam te noemen van een collega die veel zegt. Spreek wel met duidelijke stem. En: doe het direct aan het begin, om meteen je angst te overwinnen.
• Bereid voor een vergadering of borrel een paar vragen voor die je kunt stellen. Dat is makkelijker dan zelf praten, en bovendien vinden de meeste mensen het heerlijk om eens een gesprekspartner te treffen die goed kan luisteren.

Laat weten dat je er bent

• Omdat introverten liever niet op de voorgrond treden, zullen ze snel zeggen dat ze iets met het hele team voor elkaar hebben gekregen. Maar het is ook belangrijk om zelf erkenning te krijgen voor wat je doet. Zeg daarom ook eens ‘ik’ in plaats van ‘wij’.
• Zoek ‘stille’ manieren om anderen je prestaties te laten zien. Je kunt bijvoorbeeld een afdelingsnieuwsbrief opzetten en die regelmatig verspreiden, ook onder de hogergeplaatste mensen.

Vertrouw op je kwaliteiten

• Introverten zijn vaak goed in een-op-eengesprekken. Probeer daarom regelmatig een werkoverleg alleen met je baas te voeren. Dat komt de relatie ten goede. Bovendien kun je op die manier laten zien wat je bijdraagt aan de organisatie, en erachter komen wat je nog meer kunt doen.
• Als je voor je netwerk een collega beter wilt leren kennen, ga dan met haar of hem alleen lunchen of koffiedrinken. Verstevig de band door contact te houden, informatie en ideeën uit te wisselen en je collega aan iemand anders voor te stellen met wie zij of hij raakvlakken heeft.

Deze tips zijn afkomstig uit de boeken en blogs van Susan Cain, Nancy Ancowitz en Marti Olsen Laney. Nancy Ancowitz schreef een boek over haar ervaringen als introvert op Wall Street: Self-promotion for introverts (McGraw-Hill Education, € 18,99). Marti Olsen Laney publiceerde Introvert door het leven (Ten Have, € 22,90).