Krachtige vragen om jezelf te stellen

Rakende vragen prikkelen je de diepte in te gaan. Ze draaien om ‘waarom en hoezo’ en niet om feitelijkheden. Daardoor hebben ze de potentie om je uit te dagen en iets bij jezelf bloot te leggen.

‘Bij het formuleren van het antwoord besef je: daar had ik nog niet over nagedacht,’ zegt psycholoog Anne de Jong, oprichter van coachopleiding Nonons. ‘Vaak reageer je dan ook met: “Nu ik het zo zeg, realiseer ik me opeens…” of een variant daarop.’

De inzichten die uit een goede vraag voortkomen, geven vrijwel altijd een gevoel van autonomie, weet De Jong.

‘Je ervaart weer wat keuzevrijheid, bijvoorbeeld in je werk, in je gedrag naar de buitenwereld, in je relatie of in het contact met je kind. Na het beantwoorden van een rakende vraag is dat verstikkende gevoel van “ik kan geen kant op” of “zo zal het altijd zijn” sterk verminderd.’

Kies hieronder de vraag die je het meest triggert, bijvoorbeeld omdat je er direct iets in herkent. Dat kan ook een vraag zijn die ergernis oproept, want wat betekent die irritatie? Neem echt even de tijd om na te denken over het antwoord en schrijf op wat er bij je bovenkomt.

Laat het vervolgens even rusten en stel de vraag daarna nog een keer aan jezelf. De Jong: ‘Coaches weten: door even stil te zijn, helpen ze cliënten verder. Want juist tijdens de stilte borrelen er antwoorden op van onder de oppervlakte.’

1. Wiens stem hoor je nu?

Veel mensen zitten vast in een patroon gebaseerd op ‘hoe het hoort’. Mannen kunnen bijvoorbeeld de overtuiging hebben dat ze niet mogen huilen, vrouwen dat ze altijd aardig moeten zijn. Dat gaat vroeg of laat wringen en kan leiden tot vermoeidheid, burn-out of depressie, vertelt lifecoach Simon Compagnie.

‘Vraag jezelf daarom geregeld en met name in stressvolle situaties af: wiens stem en overtuiging volg ik eigenlijk? Misschien wel die van een ouder, leraar of een dominante ex.

Kortom: is het wel je eigen stem, je eigen behoefte, die je hoort? Zo nee, onderzoek dan wat je zélf wilt. En spreek dat hardop uit: “Ik heb behoefte aan…”’

Krachtige kwetsbaarheid, zoals bestsellerauteur Brené Brown het noemt, levert op dat je jezelf gaat omarmen en aan anderen durft te laten zien. Zonder je te schamen of verontschuldigen voor wie je bent en wat je nodig hebt.

2. Welke mooie eigenschap droeg bij?

‘Een negatief zelfbeeld kan enorm ondermijnend zijn,’ weet coach Dorien van der Meer. ‘Je voelt je zo niks waard dat je geen nieuwe stappen zet.’

Ze tipt om elke avond een fijne gebeurtenis van die dag voor de geest te halen. ‘Dat kan iets heel kleins zijn: leuk oogcontact op straat, een praatje met de caissière of een succesje op je werk. Vraag je vervolgens af: wat in jou maakte dat moment tot iets moois? Je openheid, je glimlach, je zorgzaamheid?’

Schrijf de eigenschappen op en als je dan na een maand naar de lijst van positieve kwaliteiten kijkt, zul je zien dat je een stevige tegenhanger hebt gecreëerd voor die innerlijke stem die zegt dat je niet goed genoeg bent. En misschien herken je dan ook dat je mooie eigenschappen op vele fronten in je leven bijdragen.

3. Wat was je passie als kind?

Je bent in je werk op een pad beland dat je niet helemaal gelukkig maakt. Moet het roer om? Hoe dan, en wat dan? Coach Friso Vonder adviseert om jezelf af te vragen: waar kon ik als kind helemaal in opgaan?

‘Herken je jezelf niet in dat antwoord, onderzoek dan welk aspect ervan je nog wel aanspreekt. Maakte je als kind bijvoorbeeld je eigen kleren, dan word je nu misschien wel blij van het maken van websites.

De kern van wat je vroeger leuk vond, is namelijk vaak nog aanwezig. De kunst is die terug te vinden en weer een gevoel van flow te gaan ervaren; het gevoel dat je ergens helemaal in opgaat.’

Soms door inderdaad het roer om te gooien, maar je takenpakket aanpassen of een klus erbij doen waarbij je een ‘kinderlijk’ enthousiasme ervaart, kan al genoeg zijn.

4. Moet ik dit nu doen?

Vind je het lastig om nee te zeggen en roep je al snel ‘Dat doe ik wel’ als er iets moet gebeuren? Grote kans dat je je je regelmatig overvraagt voelt. Tijd om jezelf af en toe af te remmen met deze vraag, zegt coach Eve van Dijk.

‘Het mooie is dat elk woord uitnodigt om nee te zeggen. Moet het echt? Moet ik dit doen? Moet dit inderdaad gebeuren en moet het nu?

Soms antwoorden mensen met: “Ja, natuurlijk moet ik dit nu doen” en dat mag uiteraard. Maar gebeurt dat vaak, dan daag ik ze uit de vier vragen uit de bestseller The work van Byron Katie de revue te laten passeren: is het waar? Kun je absoluut zeker weten dat het waar is? Wat gebeurt er wanneer je die gedachte gelooft? En: wie zou je zijn zonder die gedachte?

Deze vragen laten namelijk zien dat je overtuigingen zelden objectief waar zijn en dat inzicht maakt je vrijer in je keuzes.’

5. Wie zorgt er voor jou?

Als je van jongs af aan meekreeg dat je gevoelens ondergeschikt waren aan die van je ouders, kun je op latere leeftijd geneigd zijn je voortdurend op anderen af te stemmen, zelf weinig ruimte in te nemen en slecht voor jezelf op te komen, zegt coach Sonja van Stuijvenberg. Maar wie zorgt er voor jou?

‘Op deze vraag kun je niet anders dan vanuit je gevoel reageren. Het antwoord komt vaak niet in woorden, maar in tranen of verstilling.

Soms kun je schrikken van het besef: ik vind mezelf niet belangrijk genoeg om zorg te krijgen. En voel je dat je dat wel nodig hebt, maar het jezelf niet gunt. Dat besef kan een eerste stap zijn naar meer zelfcompassie.’

6. Wat hoort bij jou en wat bij je kind?

Wat maakt dat je bepaald gedrag van je kind stimuleert of juist afkeurt? Als er veel strijd is en je kind zich regelmatig niet lijkt te willen voegen naar je verwachtingen, is dat een belangrijke vraag die je jezelf als ouder kunt stellen, zegt kindercoach Barbara Bink.

Want misschien hebben je overtuigingen wel te maken met jezelf en je verleden en gaan ze voorbij aan wat past bij je kind. Of heb je zelfs zelf nog iets op te lossen.

Als voorbeeld noemt ze ouders die er zo op gebrand zijn het anders te doen dan hun eigen ouders, dat ze te weinig oog hebben voor wat hun kind eigenlijk nodig heeft. Uiteraard moeten kinderen van alles leren en ontdekken, maar daarin hebben ze hun eigen tempo.

‘Vraag waaraan je kind behoefte heeft en neem het antwoord serieus, zonder er meteen je eigen denkbeelden op los te laten,’ adviseert Bink. ‘Dat is niet alleen bij kleine kinderen belangrijk, maar ook bij pubers.’

7. Past je to-do-lijst wel bij je waarden?

Coach Afra Kwak ziet in haar praktijk maar al te vaak mensen bij wie de werk- en privéstress te hoog is opgelopen. Ze ervaren een constante druk om alles te regelen en voelen zich geleefd. Ontspannen lukt niet meer. Dan kan het helpen om je waarden en behoeften te onderzoeken. Wat is nu écht belangrijk in je leven?

Denk aan zaken als ‘gezondheid’, ‘rust’ en ‘familie’. En vraag jezelf vervolgens af: moet ik op basis van mijn waarden nog steeds overwerken, een afhaalmaaltijd bestellen, enzovoorts? En zo nee: wat kan ik veranderen?

Kwak: ‘Kleine aanpassingen, zoals het uitbesteden van huishoudelijk werk of het anders indelen van je werkuren kan al veel schelen. Onderzoek welke to-do’s helpen om dichter bij je waarden te komen en welke niet. Dat draagt enorm bij aan meer ontspanning en rust.’

Vind een coach die bij je past op Coachfinder.nl