‘Rouw om een huisdier heeft een te kleine plek in onze samenleving’, zegt Nienke Endenburg. Ze is GZ-psycholoog en doet aan de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht onderzoek naar rouw om huisdieren – als een van de weinige wetenschappers in Nederland.
Vind een betrouwbare coach via Coachfinder
Coaching is een belangrijke stap in zelfontwikkeling. Maar de juiste coach vinden blijkt nog niet zo eenvoudig. Coachfinder helpt je in je zoektocht naar een coach die bij je past.
Vind je ideale coach‘Als mensen doodgaan weet de omgeving vaak wel wat te doen: een kaartje sturen, naar de uitvaart gaan,’ zegt Endenburg. ‘Als een huisdier overlijdt, blijf het oorverdovend stil.’
Terwijl, als ze de cijfers van haar onderzoek erbij haalt: 80 procent van de mensen met een huisdier geeft aan dat dat dier ook écht lid is van het gezin. Een gemiddeld rouwproces om een huisdier duurt – ‘generaliserend, hè’ – 8,5 maand, zo blijkt uit Endenburgs onderzoek onder honden- en kattenbaasjes.
Ook is het proces volgens haar vergelijkbaar met de rouw na het verlies van een mens. Na die 8,5 maand is het verdriet niet weg, gaven de baasjes aan, maar kunnen ze wel weer beter functioneren, zonder regelmatige huilbuien. En daarbij maakt het niet uit of het om een hond gaat, een parkiet, konijn of kat.
Hoe de omgeving omgaat met rouw om een huisdier, bepaalt voor een groot deel hoe het rouwproces verloopt, zo blijkt uit onderzoek van wetenschappers aan het Nassau Community College in New York. Zij concludeerden: hoe meelevender vrienden, familie en collega’s reageren, hoe gemakkelijker de rouwende het heeft.
‘Elk mens dat verlies lijdt, heeft erkenning nodig’, zegt Antoinette Scheulderman – fervent hondenliefhebber, fan van haar eigen hond Dizzy en auteur van het boek Dan neem je toch gewoon een nieuwe. Dat kreeg ze vaak zelf te horen toen haar vorige hond, Bubbels, overleed. En ook: ‘Je weet toch dat je een dier overleeft, dus waarom ben je nou zo verdrietig?’
Scheulderman: ‘Dat zeg je toch ook niet als iemand een ouder verliest? Mensen die de diepe liefde voor een dier niet kennen, snappen een rouwend baasje vaak niet.’ Scheulderman interviewde tientallen baasjes. Sommigen bekenden: ‘Ik heb meer gerouwd om mijn hond dan om mijn vader’.
Scheuldermans verklaring: ‘Met een dier krijg je heel snel een band; je ziet hem of haar élke dag, je krijgt samen rituelen, lééft samen.’ Uit Amerikaans onderzoek van wetenschappers aan de Miami University en de Saint Louis University, blijkt ook dat mensen met een huisdier gelukkiger zijn en minder eenzaam. Ook hebben ze meer het gevoel dat ze ergens bij horen en dat hun leven zin heeft. ‘Als een dier wegvalt, word je elke dag geconfronteerd met het verlies.’
Wat ook bepalend is voor het verloop van het rouwproces, is de wijze waarop een dier overlijdt. Endenburg ziet in haar praktijk dat mensen die een dier moeten laten inslapen wegens ouderdom eerder in de accepterende fase komen.
‘Wil niet zeggen dat er geen verdriet is,’ benadrukt ze, ‘maar wel dat er meer een oké-gevoel is dan wanneer een hond van 4 wordt doodgereden, of als een 3 jaar oude kat overlijdt aan een ziekte.’ Wat de rouw ook kan verergeren: soms wordt een dier gekoppeld aan een eerder overleden naaste (als in: een mens).
‘Zo’n dier noemen we in de wetenschap last link pet’, legt Endenburg uit, ‘en dat kan het verdriet groter maken.’ Zoals de man in Endenburgs praktijk, laatst, die zijn vrouw had verloren, en drie maanden later zijn hond verloor; het dier dat hij samen met zijn vrouw dertien jaar had. ‘Iedereen in onze praktijk stond mee te huilen.’
Er zijn twee dingen die rouwende baasjes volgens Scheulderman nodig hebben: tijd en een luisterend oor. ‘Ook als je het als naaste niet snapt, kun je alsnog zeggen: ik ben er. En niet alleen de eerste week.’ Endenburg: ‘Mensen die rouwen, moet je juist laten voelen: alles is oké. Verdriet is liefde – en dat mag er altijd zijn.’
