Van een angstige hechtingsstijl naar een veilige hechtingsstijl: het kan

Een hechtingsstijl beschrijft hoe mensen relaties aangaan, onderhouden en beleven, gebaseerd op eerdere ervaringen. Deze stijl bepaalt hoe je omgaat met nabijheid, intimiteit, vertrouwen en afhankelijkheid in relaties.

Psycholoog John Bowlby en Mary Ainsworth waren de grondleggers van de hechtingstheorie. Deze theorie werd aanvankelijk vooral gebruikt in de context van ouder-kindrelaties.

Cindy Hazan, hoogleraar psychologie aan Cornell University en Philip Shaver, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Californië, deden vervolgonderzoek. Hieruit bleek dat de hechtingstheorie ook toepasbaar is op liefdesrelaties.

Wat is een angstige hechtingsstijl?

De angstige hechtingsstijl is een vorm van onveilige hechting. Het wordt ook wel een gepreoccupeerde of angstig-ambivalente hechting genoemd.

Volgens psychologen Kim Bartholomew en Leonard Horowitz geloven angstig gehechte mensen niet dat ze de tijd en liefde van anderen waard zijn. Dat zorgt ervoor dat ze de nabijheid en steun van anderen zoeken, maar zich tegelijkertijd zorgen maken over de vraag of hun gevoelens wel zullen worden beantwoord.

Ze hebben daardoor veel behoefte aan bevestiging van hun partner. Ze zoeken steeds naar meer intimiteit, en zijn tegelijkertijd erg gevoelig voor signalen van afwijzing. Daardoor piekeren ze veel over hun relatie.

Ongeveer 20 procent van de volwassen bevolking heeft een angstige hechtingsstijl. Dit beweren psychiater Amir Levine en psycholoog Rachel Heller in hun boek Verbonden, dat gaat over de rol van hechtingsstijlen in liefdesrelaties.

Deze cijfers zijn afkomstig uit onderzoek naar hechtingsstijlen bij volwassenen en zijn bevestigd door studies in verschillende landen en culturen. Hechtingsstijlen zijn volgens hen niet statisch en kunnen gedurende je leven veranderen, onder invloed van nieuwe ervaringen en persoonlijke groei.

Wat is de oorzaak van een angstige hechtingsstijl?

Volgens de Engelse psycholoog Bowbly kan een angstige hechtingsstijl ontwikkeld zijn in de kindertijd, als gevolg van onvoorspelbare reacties van de ouders op de behoeften van het kind.

Als ouders bijvoorbeeld alleen reageren op het huilen van hun kind wanneer ze daar tijd voor of zin in hebben, kan dit leiden tot een angstige hechtingsstijl. Dit soort inconsistenties kunnen ervoor zorgen dat het kind onzeker wordt over de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de ouders.

Naast opvoeding kunnen ook latere levenservaringen je hechtingsstijl beïnvloeden. Ontrouw in een romantische relatie kan bijvoorbeeld iemands vertrouwen in anderen aantasten en leiden tot een angstig liefdespatroon.

De angst voor verlating kan volgens Bartholomew en Horowitz ook voortkomen uit een negatief zelfbeeld en de overtuiging dat diegene de liefde van de ander niet waard is. Mensen met een angstige hechtingsstijl hebben vaak een positief beeld van anderen en zien hen als betrouwbaar, maar hebben weinig eigenwaarde. Dit leidt tot een constante behoefte aan bevestiging en geruststelling.

Wat zijn de kenmerken van een angstige hechtingsstijl?

Volgens Bartholomew en Horowitz zijn er een aantal specifieke kenmerken van mensen met een angstige hechtingsstijl. Angstig gehechte mensen:

• Zijn continu bezig met hun relatie
  Ze denken vaak aan hun partner en piekeren veel over de vraag of hun partner nog wel van hen houdt.
• Zijn bang om verlaten te worden
  Ze zoeken voortdurend bevestiging van de liefde van hun partner.
• Zijn zeer gevoelig voor signalen van afwijzing
  Dit kan overgevoelige reacties tot gevolg hebben.
• Hanteren activatiestrategieën
  Activatiestrategieën zijn alle gedachten en gevoelens die je dwingen om de fysieke of emotionele nabijheid van je partner te zoeken.

Voorbeelden van activatiestrategieën zijn: je partner op een voetstuk plaatsen, een angstig gevoel dat pas verdwijnt als je in contact bent met de ander, geloven dat dit je enige kans op liefde is.

Als hun partner eenmaal reageert op een manier die de veiligheid herstelt, is de angstig gehechte persoon weer even gerustgesteld. Maar activatiestrategieën hebben vaak een tegenovergesteld effect, omdat ze de partner kunnen afstoten en zo de angst voor verlating weer versterken.

Zo kun je een angstige hechtingsstijl veranderen

Angstige hechting kan leiden tot problemen in relaties, omdat de voortdurende angst en onzekerheid de dynamiek tussen partners kan verstoren. Gelukkig is het volgens sociaal psycholoog Pieternel Dijkstra een aangeleerde reactie op eerdere ervaringen. Dit maakt het volgens haar mogelijk om te leren om op een gezondere manier met intimiteit om te gaan. Dit zijn enkele stappen die angstig gehechte mensen volgens Dijkstra kunnen ondernemen:

1. Bewustwording van je hechtingsstijl en je activatiestrategieën
   De eerste stap is je bewust worden van je hechtingsstijl en de manier waarop deze je relaties beïnvloedt. Herken je eigen angstige patronen en de negatieve gedachten die daaraan ten grondslag liggen. Door je hier bewust van te worden, kun je jezelf corrigeren.
2. Zelfreflectie
   Probeer te begrijpen waar je angst voor afwijzing vandaan komt. Welke ervaringen uit je verleden hebben mogelijk bijgedragen aan je angstige hechtingsstijl? Wanneer je weet wat eraan ten grondslag ligt, weet je ook waar je aan kunt werken.
3. Aan je zelfvertrouwen werken
   Een laag zelfbeeld is vaak de wortel van angstige hechting. Werk aan je zelfliefde en leer jezelf te waarderen voor wie je bent. Als je zelfvertrouwen groeit, zul je minder afhankelijk zijn van externe bevestiging. Dit kan de angst om verlaten te worden verkleinen.
4. Communicatie
   Open communicatie met je partner over je behoeften en angsten kan helpen om een veiligere basis in de relatie te creëren. Leer hoe je je behoeften en angsten op een open en assertieve manier communiceert. Vertel je partner wat je nodig hebt om je veilig te voelen in de relatie, zonder eisen te stellen of te beschuldigen.
5. Zoek een partner die veilig gehecht is
   Heb je (nog) geen partner? Dan adviseren Levine en Heller om voor de veilige route te gaan. Mensen met een veilige hechtingsstijl zorgen er over het algemeen voor dat hun partner veiliger gehecht raakt. Iemand die een vermijdende hechtingsstijl heeft, zal jouw angstige gevoel juist verergeren. Verdiep je daarom in de verschillende hechtingsstijlen, zodat je die kunt herkennen bij potentiële partners. Sluit mensen met een vermijdende hechtingsstijl in een vroeg stadium uit.
6. Overweeg een EFT-therapeut
   EFT staat voor Emotionally Focused Therapy, een vorm van therapie waarbij de focus ligt op het doorbreken van negatieve patronen die ten grondslag liggen aan de angstige hechtingsstijl. Je kunt dit samen met je partner doen, maar ook alleen. Psychologie Magazine ontwikkelde samen met Stichting EFT de training Houd me vast, die onder andere gebaseerd is op de theorie Sue Johnson, de wereldberoemde relatietherapeut en grondlegger van EFT.

Bronnen o.a.: Amir Levine en Rachel Heller, Verbonden, 2016 / John Bowlby, Attachment and Loss, 1969 / Mary Ainsworth Strange Situation-procedure, 1970 / Cindy Hazan en Philip Shaver, Romatic Love Conceptualized as an Attachment Process, 2007 / Kim Bartholomew en Leonard Horowitz, Attachment styles among young adults: A test of a four-category model, 1991 / Pieternel Dijkstra, Omgaan met hechtingsproblemen, 2012.