Kan iemand met een chronische ziekte een nieuw evenwicht in zijn of haar leven vinden, en kwaliteit van leven ervaren? Bij het beantwoorden van die vraag speelt het fenomeen ‘ziekte-identiteit’ een belangrijke rol. Dat is de mate waarin de chronische ziekte geïntegreerd is in iemands zelfbeeld.
Zo helpt verwachting je zelfherstellend vermogen
Als we meer gebruikmaken van het placebo-effect zullen er minder medicijnen nodig zijn, zegt gezondh...
Lees verderPsycholoog Koen Luyckx en zijn collega’s doen er onderzoek naar aan de Universiteit Leuven, onder bijvoorbeeld patiënten met epilepsie en diabetes type 1. Zij onderscheiden vier verschillende ziekte-identiteiten.
Bedreiging voor zelfbeeld
De eerste duiden ze aan met de term ‘overspoeling’. Dat houdt in dat de ziekte zo aanwezig is, dat deze het volledige zelfbeeld domineert. De patiënt hééft niet alleen diabetes, maar ís vooral diabeet.
Bij de tweede ziekte-identiteit, ook wel ‘verwerping’ genoemd, beschouwt de patiënt de chronische ziekte als een bedreiging voor het zelfbeeld, en veegt hij hem liever onder het tapijt.
Bij ‘aanvaarding’ is de ziekte echter onderdeel van het zelfbeeld. Dat je hartpatiënt bent, is onderdeel van je identiteit, zoals er ook nog andere dingen zijn die je kenmerken. Dat je vrolijk bent, sportief, een harde werker en een zorgzame moeder bijvoorbeeld.
‘Verrijking’ ten slotte, is de ziekte-identiteit waarbij de patiënt van mening is dat de ziekte heeft gemaakt dat hij juist sterker is geworden en gegroeid is als persoon.
Kalmeer je lichaam, kalmeer je geest
- Leer je omgaan met overprikkeling en overspoeling
- Ontwikkel je meer lichaamsbewustzijn
- Creëer je meer balans met behulp van de polyvagaaltheorie
69,-
Kwaliteit van leven
Onderzoek van Luyckx toonde aan dat de ziekte-identiteit een belangrijke voorspellende waarde heeft voor de levenskwaliteit. Wie hoog scoort op ‘overspoeling’ heeft meer zorgen over de gezondheid en is emotioneel minder in balans. Deze mensen hebben minder energie en functioneren cognitief en sociaal minder goed. Kortom: hun levenskwaliteit is minder.
Patiënten die hoger scoren op ‘verrijking’ hebben een hogere kwaliteit van leven. Een ziekte kan alleen goed onderdeel worden van het zelfbeeld als je afscheid neemt van bepaalde aspecten van jezelf, zegt Jakob van Wielink. Hij schreef artikelen en boeken over verlies en rouw en is onder meer verbonden aan het Amerikaanse Portland Instituut voor Verlies en Transitie.
Je kunt ervoor kiezen om een ziekte te accepteren en een nieuwe of aangepaste identiteit te ontwikkelen, benadrukt hij. Dat gaat alleen niet van de ene op de andere dag. ‘Er is tijd voor nodig. En het helpt om het over het verlies te mogen hebben en steun te ervaren van vrienden, familie of een therapeut. De uitdaging is steeds om te erkennen wat je bent verloren en tegelijk open te staan voor nieuwe mogelijkheden.’
