Maar wie achter de schermen kijkt, weet: dit zijn geen realistische weergaven van de werkelijkheid. Het zijn zorgvuldig gestileerde momentopnames, vaak voorzien van slimme filters of nabewerking. Dat die filters ook een negatief effect hebben als we ze op onszelf toepassen, blijkt uit nieuw Amerikaans onderzoek. In dat onderzoek kregen deelnemers – voornamelijk cisvrouwen – foto’s te zien van zichzelf met en zonder afslankfilter. Vooral de bewerkte, slankere versie van zichzelf zorgde voor diepe onzekerheid. De conclusie: hoe meer we onszelf door een gefilterde lens bekijken, hoe verder we af raken van een gezond en realistisch zelfbeeld.
Ons brein is niet toegerust op het digitale tijdperk
Ook de perfecte plaatjes van anderen laten hun sporen na. In een eerder verschenen artikel legt hoogleraar en mediapsycholoog Elly Konijn uit dat ons brein simpelweg nog niet goed is toegerust op het digitale tijdperk: “We trappen veel te makkelijk in de fictieve wereld van sociale media, waar we worden overladen door – al dan niet oneerlijke en onrealistische – sociale vergelijkingen.” En waar we ons vroeger vooral vergeleken met mensen in onze directe omgeving, worden we nu geconfronteerd met honderden – vaak onbekende – mensen die zich online hun beste kant laten zien. En dat doen ze op een manier die vaak niets meer te maken heeft met de werkelijkheid.
17 tips voor meer zelfvertrouwen
Wil je meer zelfvertrouwen? Voel je sterker en zelfverzekerder door deze tips.
Sociaal psycholoog en hoogleraar Paul van Lange legde in ditzelfde artikel uit hoe deze ‘opwaartse vergelijking’ werkt. In theorie zou het spiegelen aan mensen die het ogenschijnlijk beter doen dan wij ons kunnen motiveren om zelf te groeien. Maar in de praktijk leidt het meestal tot gevoelens van tekortschieten. “Het is namelijk helemaal niet leuk om slechter uit de bus te komen dan een ander: we krijgen er een onaangenaam gevoel van,” aldus Van Lange.
Mensen met een lage eigenwaarde zijn gevoeliger voor sociale vergelijking
Dat effect wordt nog versterkt als je al niet lekker in je vel zit. “Mensen met een lage eigenwaarde zijn gevoeliger voor deze vergelijkingen,” zegt hij. “Ze hebben meer bevestiging nodig en leggen zichzelf vaker langs de sociale meetlat.” En die meetlat is op Instagram en TikTok zelden eerlijk. Het gevolg? Een vicieuze cirkel van onzekerheid, ontevredenheid en steeds grotere afstand tot wie je werkelijk bent.
Dus hoe doorbreek je dit patroon? Bewustwording is een eerste stap. Weten dat wat je ziet geen waarheidsgetrouwe weergave is van iemands leven, helpt al om afstand te nemen. En: gebruik zelf ook geen filters. Door niet mee te doen aan de perfectietrend op social media pak je meteen dubbel voordeel: niet alleen toon je de buitenwereld hoe een echt mens eruitziet, je voorkomt meteen dat je jezelf niet goed genoeg gaat vinden.
Meer weten? Download het gratis werkboek voor meer zelfvertrouwen
