Mentaal gezonder worden? Deze musea bieden kunst op recept

Wat kregen de deelnemers precies ‘voorgeschreven’?

‘In alle musea bekeken de deelnemers drie sessies lang een klein aantal kunstwerken. Vervolgens gingen ze daarover met elkaar in gesprek, onder begeleiding van een getrainde museumdocent of mindfulnesstrainer.

In één programma werden er bijvoorbeeld steeds drie basisvragen gesteld: wat zie je, wat voor gedachten heb je daarbij en welke vraag roept het op? Ook deden de deelnemers verschillende oefeningen. Zo moesten ze een schilderij kiezen dat aversie bij ze opriep. Vervolgens gingen ze aan de hand van enkele vragen het schilderij nauwkeuriger bekijken. Zo konden ze hun eigen gedachten onderzoeken en nieuwe inzichten opdoen.

Zelf gaf ik een kijkmeditatie, waarin de deelnemers een kunstwerk op een bewuste en aandachtige manier ervaren: een oefening in mindfulness. Halverwege de sessie veranderden de deelnemers van plek, zodat ze letterlijk een nieuw perspectief op het schilderij kregen.’

Waarom geeft dat zo’n boost aan je mentale gezondheid?

‘Dat wisselen van perspectief, bijvoorbeeld, is een tool die je ook in het dagelijks leven kunt gebruiken. Zo zei een deelnemer dat ze door te reflecteren op de vele manieren waarop kunst geïnterpreteerd kan worden zelf ook leerde om vanuit een nieuw perspectief naar haar eigen situatie te kijken.

Ze kon meer afstand nemen van haar gedachten en vond het makkelijker om ook in negatieve situaties een lichtpuntje te zien: het was misschien een slechte dag, maar de zon scheen wél mooi. Iemand anders gaf aan met meer compassie naar haar eigen gevoelens te kunnen kijken.

Verder bleek dat de programma’s bij de deelnemers leidden tot positieve emoties en meer sociale verbinding. Zelfs mensen die al jaren in therapie waren, gaven aan dat “Museum op recept” voor hen een vernieuwende manier was om aan hun mentale gezondheid te werken. Zelfzorg kan dus óók een museumbezoek zijn.’

Waarom kan juist kunst hier zo goed bij helpen?

‘In kunst en cultuur komen we het leven in al haar facetten tegen: de mooie én minder mooie dingen. We kunnen uit kunst daarom inspiratie en troost halen. Eerder onderzoek toonde ook al aan dat kunst bekijken goed is voor het mentale welzijn en de gezondheid.

Uit onderzoek van de World Health Organisation, bijvoorbeeld, bleek dat mensen die vaak naar het museum gaan, minder vaak naar de dokter gaan.

Kunst roept emoties op, het verrast, brengt ons op andere gedachten en versterkt zo de innerlijke veerkracht. Ook stimuleert kunst de persoonlijke ontwikkeling en heeft een verbindende werking. Dit alles bevordert de mentale gezondheid.’

Museum op recept, 2024