Zo leef je mee zonder jezelf te verliezen

Instant blij worden van een vrolijke voorbijganger, tranen in je ogen krijgen als een collega een verdrietig verhaal vertelt: emoties van anderen hebben invloed op hoe we ons zelf voelen.

Emotionele besmettelijkheid, heet dat in de psychologische literatuur. Het is voor bijna iedereen herkenbaar, maar niet iedereen heeft het in gelijke mate, vertelt psycholoog Marjon Bohré. ‘Zo ervaart iemand die hoogsensitief is de emotionele gevolgen van een ontmoeting sneller dan mensen die dat niet zijn.’

Het snel oppikken van een stemming kan fijn zijn bij positieve emoties. Daarbij maakt deze sensitiviteit dat je sneller connectie maakt met een ander. Minder fijn wordt het wanneer je ook in sterke mate negatieve emoties oppikt. Dan kan meevoelen en meeleven gaan lijken op meelijden.

Over je grens

Een aantal signalen kan erop wijzen dat je over je eigen grenzen gaat. Bohré: ‘Je voelt je bijvoorbeeld gespannen na een gesprek met een overwerkte collega, terwijl het met jou eigenlijk prima gaat. Of je merkt dat je steeds vaker naar “troost” grijpt na een emotioneel gesprek, zoals chocola of wijn.

Je kunt ook nek- en schouderklachten krijgen doordat je – bijna letterlijk – meer op je schouders neemt dan je kunt dragen.’ Het is dus belangrijk dat je weet waar de grens ligt tussen je eigen emoties en behoeften en die van de ander. En om die grens vervolgens te bewaken.

Om dat te kunnen, is het van belang te weten wat voor jou een ‘goede’ grens is, aldus Bohré. Wat heb je concreet nodig om niet uitgeput te raken door de ander? Vervolgens is het de kunst om dat ook uit te spreken, zodat de ander weet waar je behoefte aan hebt.

Zorgzaamheid

Behalve met actief grenzen stellen kun je oefenen met het trainen van compassie voor anderen. Zodat je wel een gevoel van zorgzaamheid ervaart, maar niet de (negatieve) emoties overneemt.

Meditatie kan daarbij helpen, omdat het je doet inzien dat je gedachten hébt en niet bént. Zo voorkom je dat je wordt meegesleept door angstige of verdrietige gevoelens die voortvloeien uit die gedachten.

Hetzelfde mechanisme werkt tegenover anderen. Je ziet en hoort dat een vriendin lijdt, je erkent die pijn (‘wat erg voor je’) en leeft mee (‘kan ik je helpen?’), maar je laat je niet meeslepen.

Dit zijn tenslotte niet jouw emoties. Je hoeft ze niet zelf te voelen om er toch op een liefdevolle en zorgzame manier voor de ander te zijn.

Emotionele uitputting

Maar soms is het onvermijdelijk dat je in situaties komt die je emotioneel uitputten. Dan is het zinvol om je daarop voor te bereiden. Wil je die sombere vriendin een bezoekje brengen, maar weet je dat jij daarna ook down bent?

Geef dan vooraf aan dat je een uur de tijd hebt en – belangrijk – houd je daaraan. Of plan erna een afspraak met een vriendin die juist heel positief in het leven staat, zodat je je daardoor kunt laten ‘aansteken’.

En tegen wie bang is dat grenzen stellen onaardig kan overkomen, zegt Bohré: ‘Het is juist respectvol om daar op een vriendelijke manier eerlijk over te zijn. Veel respectvoller dan wanneer je tijdens een gesprek afdwaalt omdat je moe of geïrriteerd bent, of een smoesje verzint om ergens onderuit te komen.’

Marjon Bohré is psycholoog en zelfacceptatie-expert.